Από νομίσματα και κανάτια, έως «ντουφεκόπετρες» και σιδερένια βλήματα πυροβόλων όπλων, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας στο Φρούριο Ρίου, με υπεύθυνη αρχαιολόγο τη διευθύντριά της, Αναστασία Κουμούση.
Οι εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του φρουρίου, καθώς και η ανασκαφική έρευνα, που υλοποιεί από το 2006 έως και σήμερα η Εφορεία, είναι ενταγμένες στο πλαίσιο των εργασιών αποκατάστασης τόσο της Κύριας Πύλης του Φρουρίου όσο και του ΝΔ Οθωμανικού Πύργου, βασίζονται δε σε εγκεκριμένες μελέτες και πραγματοποιούνται με χρηματοδότηση του υπουργείου Πολιτισμού.
Ενα αντιπροσωπευτικό μέρος αυτών των ευρημάτων, εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών, στην έκθεση «Αχαιοί αγωνιστές στην Επανάσταση του ‘21» που συνδιοργανώνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας και η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος, με το Μουσείο Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ.
Οπως σημειώνει η Αναστασία Κουμούση, η ανασκαφική έρευνα στο νότιο οθωμανικό τείχος, από τον νοτιοδυτικό πύργο έως τους δίδυμους πύργους, έφερε στο φως πλήθος κινητών ευρημάτων που ανήκαν σε όσους πολέμησαν και «έζησαν» εκεί διαχρονικά, από το τέλος του 15ου αιώνα και έως το τέλος της Επανάστασης του 1821, είτε ήταν αμυνόμενοι, είτε επιτιθέμενοι (Οθωμανοί, Ενετοί, Ελληνες).
Μην ξεχνάμε, ότι το Φρούριο Ρίου, αποδείχθηκε το τελευταίο προπύργιο των Οθωμανών στην Πελοπόννησο. Προγενέστερα, το 1687, οι Ενετοί είχαν καταλάβει το φρούριο και την επόμενη χρονιά ο πρώτος γενικός προβλεπτής της Πελοποννήσου Jacomo Corner αναθέτει στον αρχιτέκτονα L. Mauro μελέτη για την επέκταση της τείχισής του, προκειμένου το Ρίο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης οχυρωτικής τέχνης. Σε αυτές τις ενετικές επεμβάσεις οφείλει το φρούριο την μορφή που έχει σήμερα.
Το 1715, ανακαταλαμβάνεται από τους Οθωμανούς και παρέμεινε στην κατοχή τους μέχρι το 1828. Οταν οι Οθωμανοί στρατιώτες αρνήθηκαν να το παραδώσουν, παρά την υπογραφή συνθήκης, ο αρχιστράτηγος του γαλλικού εκστρατευτικού σώματος του Μορέως Nicolas – Joseph Maison επιτέθηκε και ύστερα από σύντομη αντίσταση, το κατέλαβε στις 18/30 Οκτωβρίου 1828.
Στον λιθόστρωτο περίδρομο του τείχους, δίπλα στις κανονιοθυρίδες και τις τυφεκιοθυρίδες και μέσα στις μικροσκοπικές σκοπιές βρέθηκαν αντικείμενα της μάχης (λίθινα και μολύβδινα βλήματα, εξαρτήματα πυροβόλων όπλων, τσακμακόπετρες, σκεύη όπου έλιωναν το μολύβι, κ.ά.), αλλά και της καθημερινότητας (νομίσματα που έπεσαν τυχαία, αλλά και έναν κρυμμένο «θησαυρό», λουλάδες, εξαρτήματα και διακοσμητικά ενδυμασιών, σκεύη καθημερινής χρήσης ή θραύσματά τους, μελανοδοχεία, κ.ά.). Ολα, μάρτυρες ενός κόσμου που ζούσε πολεμώντας.
Η «ΠτΚ» σάς παρουσιάζει μερικά από τα σημαντικότερα ευρήματα που βρέθηκαν στο Φρούριο Ρίου και αφορούν στην περίοδο του ξεσηκωμού του Γένους, έτσι όπως θα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών, έως τις 31 Ιανουαρίου.
1. Θησαυρός 47 ασημένιων παράδων: Aποκρύφθηκε στον περίδρομο του τείχους, κάτω από έκτακτες συνθήκες (πιθανόν αιφνίδια επίθεση). Είναι άγνωστο αν ο κάτοχός τους ήταν Τούρκος ή Ελληνας. Εύρημα μη αναμενόμενο στον συγκεκριμένο χώρο. Οι παράδες ήταν νομίσματα μικρής αξίας, αλλά ευρείας χρήσης στις καθημερινές συναλλαγές των υπηκόων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. 19ος αι.
2. Σιδερένια βλήματα πυροβόλων όπλων: Είναι διαφόρων μεγεθών και προέρχονται από μικρά πυροβόλα και είναι μεταγενέστερης περιόδου από τις λίθινες μπάλες κανονιών, που επίσης αφθονούν στο Φρούριο Ρίου. 19ος αι.
3. Πήλινο κανάτι: Εισαγόμενο με εγχάρακτη διακόσμηση, για διατήρηση υγρών, πιθανότατα κρασιού. Στη βάση του λαιμού υπήρχε διάτρητο διάφραγμα (σουρωτήρι), όχι μόνο για να εμποδίζει την είσοδο ξένων σωμάτων, αλλά κυρίως να συγκρατεί τα οργανικά κατάλοιπα κατά την εκροή του υγρού. Ο τύπος του αγγείου απαντά σε όλη τη Μέση Ανατολή από την πρώιμη ισλαμική περίοδο και εξής. 17ος-19ος αι
4. Πήλινο λαγήνι τοπικού εργαστηρίου: Με δυο λαβές και εγχάρακτη διακόσμηση για μεταφορά και διατήρηση πόσιμου νερού. Βρέθηκε σε εσοχή μιας «σκοπιάς» του ΝΔ οθωμανικού πύργου. 17ος- 19ος αι.
5. Πήλινοι λουλάδες: Ο λουλάς είναι το κατώτερο τμήμα της οθωμανικής πίπας/τσιμπουκιού. Επρόκειτο για αντικείμενα ευρύτατης χρήσης σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, που συχνά αντικατοπτρίζουν την κοινωνικοοικονομική θέση των χρηστών τους. Στα τείχη του Ρίου έχουν βρεθεί θραύσματα αλλά και ακέραιοι λουλάδες. Κατασκευασμένοι με μήτρα ή τροχό, ανήκουν σε διαφόρους τύπους κοινούς σε ολόκληρη την οθωμανική αυτοκρατορία. Φέρουν διακόσμηση ανάγλυφη, εμπίεστη ή εγχάρακτη, με φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα. Τέλος 18ου – Αρχές 19ου αι.
6. Μονό τμήμα πόρπης ζώνης: Διατηρείται ο γάντζος που συνέδεε τα δύο τμήματα. Είναι σφυρήλατη και φέρει ανάγλυφο διάκοσμο σε ομόκεντρους κύκλους με κοκκιδωτή τεχνική και ανθέμιο στο κέντρο. 19ος αι.
Παναγιώτης Ρηγόπουλος
Αντλήθηκαν πληροφορίες απο: Πελοπόνησος
