Ο Γύγης, γιος του Δασκύλου, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο υπήρξε ο πρώτος Βασιλιάς της Λυδίας της δυναστείας των Μερμνάδων (687 π.χ. - 652 π.χ.)
Ο Γύγης ήταν βοσκός του βασιλιά της Λυδίας την ώρα που έβοσκε τα πρόβατα του βασιλιά, έπιασε φοβερή καταιγίδα και έγινε ένας δυνατός σεισμός, που άνοιξε τη γη. Κατέβηκε στο χάσμα που δημιουργήθηκε και εκεί είδε ένα μεγάλο χάλκινο κούφιο άλογο. Μέσα στο άλογο από τα πλευρικά ανοίγματα διαπίστωσε ότι εκεί ήταν ξαπλωμένος ένας νεκρός γίγαντας και φορούσε στο χέρι ένα χρυσό δακτυλίδι. Όταν ανέβηκε στην επιφάνεια διαπίστωσε ότι το εύρημά ήταν μαγικό.
Περιστρέφοντας την πέτρα του («σφενδόνην» την ονομάζει ο Πλάτωνας) προς το εσωτερικό της παλάμης του, γινόταν αόρατος και εμφανιζόταν πάλι, γυρίζοντας το δακτυλίδι προς την αντίστροφη φορά.
Από κάποια ανοίγματα στα πλευρά του κοίταξε μέσα του και διαπίστωσε ότι εκεί ήταν ξαπλωμένος ένας νεκρός με διαστάσεις σχεδόν γιγαντιαίες. Και το σημαντικότερο, φορούσε στο χέρι του ένα χρυσό δακτυλίδι. Όταν ανέβηκε στην επιφάνεια διαπίστωσε ότι το εύρημά του είχε μία αξιοπερίεργη μαγική δυνατότητα. Περιστρέφοντας την πέτρα του («σφενδόνην» την ονομάζει ο Πλάτωνας) προς το εσωτερικό της παλάμης του, γινόταν αόρατος και εμφανιζόταν πάλι, γυρίζοντας το δακτυλίδι προς την αντίστροφη φορά.
Ο Γύγης έγινε φίλος και μέλος της φρουράς του Κανδαύλη, βασιλιά της Λυδίας της δυναστείας των Ηρακλείδων. Ο Κανδαύλης εκτός από συζητήσεις για τις σημαντικές υποθέσεις ανάγκαζε τον Γύγη να ακούει τα εγκώμια για την γυναίκα του που τη θεωρούσε την πιο όμορφη που υπάρχει. Επειδή πίστευε πως ο Γύγης δεν τον πίστευε του είπε να βρει τρόπο να την δει γυμνή. Ο Γύγης προσπάθησε να το αποφύγει, αλλά ο βασιλιάς τον ανάγκασε. Ο Κανδαύλης οδήγησε τον Γύγη σ' ένα σημείο του δωματίου που δεν θα τον έπαιρνε είδηση η γυναίκα του και έτσι ο Γύγης την είδε. Η βασίλισσα τον είδε και κατάλαβε αμέσως πως έφταιγε ο άντρας της, όμως δεν πρόδωσε την ντροπή της και αποφάσισε σιωπηλά να πάρει εκδίκηση.
Εκείνη την νύχτα δεν έκανε τίποτα, αλλά το επόμενο πρωινό κάλεσε τον Γύγη. Ο Γύγης δεν υποψιάστηκε τίποτα επειδή δεν ήταν ασυνήθιστο να τον καλεί η βασίλισσα. Όμως, όταν έφτασε η βασίλισσα του είπε πως έχει δύο επιλογές, ή να δολοφονήσει τον βασιλιά και να πάρει τη θέση του και κείνη γυναίκα του ή να πεθάνει εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Ο Γύγης στην αρχή έμεινε άφωνος, αλλά στην συνέχεια ικέτεψε τη βασίλισσα να το ξανασκεφτεί. Όταν κατάλαβε πως η βασίλισσα ήταν ανένδοτη αποφάσισε να ζήσει.
Έτσι δολοφόνησε τον Κανδαύλη μ' ένα μαχαίρι την νύχτα ενώ κοιμόταν και έγινε βασιλιάς. Στην αρχή οι Λύδοι εξοργισμένοι ήταν έτοιμοι να εξεγερθούν, αλλά ένας χρησμός του μαντείου των Δελφών επικύρωσε την εξουσία του. Σ' αυτόν τον χρησμό η Πυθία πρόσθεσε πως οι Ηρακλείδες θα έπαιρναν εκδίκηση στην πέμπτη γενιά, προφητεία που δεν έδωσαν σημασία οι Λυδοί. Όταν νομιμοποιήθηκε στην εξουσία ο Γύγης έκανε πολλά δώρα στο μαντείο.
Αφού νομιμοποιήθηκε στο θρόνο ο Γύγης έκανε μια εκστρατεία εναντίον της Μιλήτου και της Σμύρνης και κατέλαβε την Κολοφώνα.
Κατά την αρχαϊκή περίοδο, όταν το Μαντείο των Δελφών ήταν στην ακμή του, αρκετοί ηγεμόνες της Μικράς Ασίας θέλησαν να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους αναφερόμενοι σε χρησμούς που τους έδωσε η Πυθία. Έτσι, ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι και ο Γύγης πήρε το θρόνο κατόπιν δελφικού χρησμού, που έκανε τους Λυδούς να τον αποδεχτούν. Ωστόσο η Πυθία είχε προβλέψει ότι η εκδίκηση των Ηρακλειδών, τους οποίους εκθρόνισε, θα έπεφτε στον πέμπτο απόγονό του. Για τον ευνοϊκό αυτό χρησμό ο Γύγης αντάμειψε το μαντείο με πολύτιμα αναθήματα: έξι χρυσοί κρατήρες δωρήθηκαν στο ιερό του Απόλλωνα, οι οποίοι ζύγιζαν τριάντα τάλαντα. Την εποχή του Ηροδότου οι κρατήρες αυτοί ήταν εκτεθειμένοι στον θησαυρό των Κορινθίων. Αφιέρωσε κι άλλα πολύτιμα αναθήματα, από χρυσό και άργυρο, τα οποία όμως δεν κατονομάζονται.
Το Δαχτυλίδι του Γύγη είναι μυθικό αντικείμενο που αναφέρεται από τον φιλόσοφο Πλάτωνα, στο Βιβλίο 2 της Πολιτείας (2.359d–2.360d). Το δαχτυλίδι έδινε στον ιδιοκτήτη του την ικανότητα να γίνεται αόρατος με τη θέλησή του. Μέσα από την ιστορία του δαχτυλιδιού, η Πολιτεία αναλύει το αν ένα ιδιοφυές άτομο θα ήταν ηθικό, αν δεν είχε την ανησυχία ότι θα πιαστεί και θα τιμωρηθεί λόγω άδικων πράξεων.
Επιρροές στη σύγχρονη κουλτούρα:
Το βιβλίο Ο Αόρατος Άνθρωπος του Χ. Τζ. Γουέλς έχει τη βάση του στην ιστορία του δαχτυλιδιού του Γύγη.
Μια ιστορία στη σειρά βιβλίων κόμικς The Spectre περιλαμβάνει ένα τεράστιο δαχτυλίδι του Γύγη.
Το δαχτυλίδι του Άλμπεριχ στην όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν.
Η νουβέλα φαντασίας Zelda Pryce: The Razor's Edge (2013) του Τζόζεφ Ρόμπερτ Λιούις περιλαμβάνει ένα δαχτυλίδι ως μια συσκευή με την ικανότητα "arcane", η οποία κάνει αυτόν που το φέρει αόρατο.
Το Ένα Δαχτυλίδι από το Χόμπιτ και τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Το δαχτυλίδι κάνει αόρατο τον ιδιοκτήτη του, αλλά ταυτόχρονα τον διαφθείρει, ενώ επίσης και τα δύο βρέθηκαν σε σπηλιά. Παρόλο που υπάρχουν εικασίες ότι ο Τόλκιν επηρεάστηκε από την ιστορία του Πλάτωνα, δεν υπάρχει τέτοια απόδειξη στις επιστολές και στη βιογραφία του. Σε αντίθεση με το δαχτυλίδι του Γύγη, το Ένα Δαχτυλίδι εκπέμπει μια κακή δύναμη, η οποία πάντα καταστρέφει την ηθική του ιδιοκτήτη του.
Στο ποίημα Like a Sentence του Τζον Άσμπερυ αναφέρεται "Και λέχθηκε από τον Γύγη ότι το δαχτυλίδι του / έλκυε αυτούς που δεν τον έβλεπαν" υπονοώντας ότι ο θάνατος (το τελικό θέμα του ποιήματος) ελκύει ακόμη και αυτούς που τον αγνοούν.
Ο Κικέρωνας αναφέρει την ιστορία του δαχτυλιδιού του Γύγη στο Περί καθηκόντων για να απεικονίσει τη θέση του ότι ένα σοφό ή καλό άτομο παίρνει τις αποφάσεις του με τον φόβο της ηθικής ταπείνωσης μέσω της τιμωρίας ή των αρνητικών επιπτώσεων.
Το μυθιστόρημα Fifth Business του Ρόμπερτσον Ντέιβις παραπέμπει στην ιστορία του δαχτυλιδιού του Γύγη.
Βιβλιογραφία:
Πλάτωνας, Βιβλίο 2 της Πολιτείας (2.359d–2.360d)
Ηρόδοτος, Ιστορία 1 Κλειώ, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα: Ιούλιος 1994, σσ. 45-53, ISBN 978-960-352-070-2.
Νικολετσέα Γεωργία, Η γυναίκα στον Ηρόδοτο:Μυθοπλασία και Πραγματικότητα, εκδόσεις: Το δόντι, Πάτρα 2018, ISBN 9789609772921
Αντλήθηκαν πληροφορίες απο: el.wikipedia.org | el.wikipedia.org | elhalflashbacks.blogspot.com
