Ο Έλληνας που ζωγράφισε την oροφή στο Καπιτώλιο και έγινε γνωστός ως ο Μιχαήλ Άγγελος της Αμερικής. Η εκπληκτική ιστορία του ζωγράφου Κ. Μπρουμίδη μοιάζει με σενάριο
 |
| Για τον διάκοσμο του Καπιτωλίου που διατηρείται μέχρι σήμερα στη μορφή που το είχε δημιουργήσει ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης, χρειάστηκαν 25 χρόνια |
"Aποθέωση του Τζορτζ Ουάσιγκτον" ονομάζεται η τοιχογραφία που κοσμεί την οροφή του Καπιτωλίου στην Αμερική. Πρόκειται για έργο του Έλληνα ζωγράφου Κωνσταντίνου Μπρουμίδη, το οποίο είναι εμπνευσμένο από την ελληνική μυθολογία. Ο Ουάσιγκτον απεικονίζεται σαν θεός στον ουρανό, ντυμένος με μωβ ένδυμα. Δεξιά και αριστερά του στέκονται οι θεές της Νίκης και της Ελευθερίας, ενώ περιτριγυρίζεται από φιγούρες όπως η Θεά Αθηνά, που συμβολίζει τη σοφία και ο Θεός Ήφαιστος, που εκπροσωπούσε την ακμάζουσα βιομηχανική παραγωγή.
 |
| «Αποθέωση του Ουάσιγκτον» στο Καπιτώλιο. Ο Τζορτζ Ουάσιγκτον με τη Νίκη και την Ελευθερία |
Ο Μπρουμίδης είναι γνωστός ως ο «Μιχαήλ Άγγελος του Καπιτωλίου» και ως «καλλιτέχνης του έθνους». Το Κογκρέσο τον τίμησε με το Χρυσό Μετάλλιο και το 1998 κυκλοφόρησε η βιογραφία του με τίτλο «ο καλλιτέχνης του Καπιτωλίου».
Ο Μπρουμίδης ήταν γιος του Σταύρου Μπρουμίδη, ενός Έλληνα από τα Φιλιατρά Μεσσηνίας (γόνος μιας εκ των παλαιότερων οικογενειών της πόλης), ο οποίος επαναστάτησε εναντίον των Οθωμανών και κυνηγήθηκε από τους Τούρκους. Για το λόγο αυτό, το 1774 κατέφυγε στη Ζάκυνθο, απ’ όπου ταξίδεψε με πλοίο στην Ιταλία.
Παντρεύτηκε την Ιταλίδα Anna Bianchini (Άννα Μπιανκίνι) και απέκτησε έναν γιο, τον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη, ο οποίος γεννήθηκε το 1805 στη Ρώμη.
 |
| Κωνσταντίνος Μπρουμίδης |
Την εποχή εκείνη στην Ιταλία ανθούσαν οι τέχνες και οι επιρροές από μεγάλους Ιταλούς ζωγράφους της Αναγέννησης ήταν έντονες. Ο Μπρουμίδης από μικρός είχε ταλέντο και σπούδασε ζωγραφική για 14 χρόνια και μαθήτευσε δίπλα στον σπουδαίο Αντόνιο Κανόβα και τον Μπερτέλ Τόρβαλντσεν. Παρακολούθησε επίσης μαθήματα τέχνης σε διάφορα μουσεία και μαθήτευσε δίπλα σε διακεκριμένους ζωγράφους που έφτιαχναν τοιχογραφίες. Αρχικά, φιλοτέχνησε κτίρια και παλάτια της Ρώμης για λογαριασμό επιφανών πολιτών, ενώ αργότερα κλήθηκε από τον πάπα Γρηγόριο 16ο να διορθώσει μια παλαιότερη τοιχογραφία του Ραφαέλο στο Βατικανό, η οποία είχε υποστεί φθορές. Για τα επόμενα τρία χρόνια εργάστηκε στο Βατικανό, ζωγραφίζοντας μεταξύ άλλων το πορτραίτο του Πάπα Πίου του 9ου. Η παπική απεικόνιση εντυπωσίασε τον Πίο Θ’, ο οποίος τον παρασημοφορεί και τον προσλαμβάνει στη φρουρά του Βατικανού.
Το 1849 ξέσπασε ο ιταλικός πόλεμος ανεξαρτησίας για την ένωση της χώρας. Ο Τζουζέπε Ματσίνι και ο Τζουζέπε Γκαριμπάλντι επιχείρησαν την ανακατάληψη της Ρώμης και ο Κωνσταντίνος κατατάχθηκε στο στράτευμα του Πάπα. Ωστόσο, στους επαναστάτες πολεμούσαν καλοί του φίλοι και σε μια μάχη αρνήθηκε να πυροβολήσει εναντίον τους. Επίσης, κατά τη διάρκεια της επανάστασης συνελήφθη επειδή είχε αφαιρέσει πολύτιμα αντικείμενα από τις εκκλησίες για να τα προστατεύσει από τις καταστροφές.
Αυτός ήταν ο λόγος που μετά από 14 μήνες στη φυλακή του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 18 ετών. Ωστόσο, ο Πάπας τον εκτιμούσε ιδιαίτερα και μεσολάβησε για την αποφυλάκισή του. Ο Μπρουμίδης αφέθηκε ελεύθερος με τον όρο να εγκαταλείψει οριστικά τη χώρα.
Μετανάστευσε στην Αμερική και εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη και εργάστηκε σε διάφορες εκκλησίες. Για να επιβιώσει εργάστηκε ως ζωγράφος και φιλοτέχνησε δεκάδες πορτραίτα. Φιλοτέχνησε τη «Σταύρωση του Χριστού» στον ναό του Αγίου Στεφάνου και το 1854 ταξίδεψε στο Μεξικό, όπου ζωγράφισε την «Αγία Τριάδα» στο μητροπολιτικό ναό της πρωτεύουσας.
 |
| «Σταύρωση του Χριστού», ναός του Αγίου Στεφάνου στην Αμερική. Κωνσταντίνος Μπρουμίδης |
Σιγά σιγά η φήμη του εξαπλώθηκε και οι Αμερικανοί του ανέθεσαν να κοσμήσει τους τοίχους του Καπιτωλίου. Η Ελλάδα είχε εντυπωθεί στο μυαλό του από τα πατρικά ακούσματα, και έτσι η ελληνική μυθολογία μεταφέρθηκε στις νωπογραφίες του τόσο στην Ιταλία όσο και στις ΗΠΑ. Στην «Αποθέωση του Ουάσινγκτον», που κοσμεί το θόλο της Ροτόντας του Καπιτωλίου, ο Τζορτζ Ουάσινγκτον θυμίζει τον Δία στο θρόνο του, ενώ στην τοιχογραφία τη δική τους θέση έχουν η Αθηνά, η Αφροδίτη, ο Ποσειδώνας, ο Ερμής, η Δήμητρα και ο Ήφαιστος.
 |
Η θεός Ποσειδώνας στη θεματική ενότητα της ναυσιπλοΐας στο έργο «Αποθέωση του Ουάσινγκτον»
|
Το έργο «Αποθέωση του Ουάσινγκτον» έχει έξι θεματικές: τον πόλεμο, την επιστήμη, τη ναυσιπλοΐα, το εμπόριο, τη μηχανική και τη γεωργία.
Η πρώτη του δουλειά στον ναό της αμερικανικής δημοκρατίας ήταν η αίθουσα συνεδριάσεων της Επιτροπής Γεωργίας. Την ώρα που στήνει τις σκαλωσιές του, ο υπουργός Πολέμου, Τζέφερσον Ντέιβις, μεσολαβεί ώστε να γίνουν 10 τα δολάρια της ωριαίας αμοιβής του, από τα οχτώ της αρχικής συμφωνίας.
Το τελικό έργο του Μπρουμίδη εντυπωσιάζει άπαντες στη Γερουσία κι έτσι εξασφαλίζει αμέσως νέες παραγγελίες. Σε λίγα χρόνια θα τον ξέρουν όλοι ως «κυβερνητικό ζωγράφο», καθώς ο Μπρουμίδης περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας του στο Καπιτώλιο και είχε σταθερό κοινό κάτω από τις σκαλωσιές του.
 |
| Κωνσταντίνος Μπρουμίδης - Ελευθερία, 1869, Ουάσινγκτον, Λευκός Οίκος |
Σε λίγα χρόνια έγινε επίσημος ζωγράφος της κυβέρνησης και εργάστηκε για 25 χρόνια στο Καπιτώλιο. Ένα από τα σημαντικότερα έργα του είναι η «Αποθέωση του Ουάσινγκτον», το οποίο κοσμεί την οροφή του κτιρίου και φιλοτεχνήθηκε αμέσως μετά τον αμερικανικό εμφύλιο. Ο Μπρουμίδης εργάστηκε επί έντεκα μήνες πάνω σε σκαλωσιές και πληρώθηκε με το ποσό των 40.000 δολαρίων.
Ζωγράφισε τη μορφή της Ελευθερίας στον Λευκό Οίκο, τον Χριστόφορο Κολόμβο με την Ινδιάνα, το πορτραίτο του Τόμας Τζέφερσον και το δωμάτιο του προέδρου κ.α.
 |
| Η Κολούμπια καλωσορίζει τον Νότο στην Ένωση, Κωνσταντίνος Μπρουμίδης |
Η προσωπικότητα και το ταλέντο του Κωνσταντίνου Μπρουμίδη τον βοήθησαν ώστε να ξεπεράσει τον ανταγωνισμό, τη δυσαρέσκεια και την περιφρόνηση που είχαν οι συνάδελφοί του προς τους μη Αμερικανούς. Τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 οι συντηρήσεις που πραγματοποιήθηκαν έφεραν και πάλι στη δημοσιότητα το έργο του στο Καπιτώλιο, καθώς, όπως αναφέρει η United States Capitol Historical Society, οι τοιχογραφίες είχαν καλυφθεί με λιγότερο φωτεινά χρώματα, με αποτέλεσμα οι κριτικοί τέχνης μέχρι και το 1950 να τον θεωρούν κατώτερο καλλιτεχνικά.
Ο έλληνας ζωγράφος συνεργάστηκε ως επικεφαλής με αναρίθμητα συνεργεία ζωγράφων και τεχνιτών από την Ευρώπη, από την Ιταλία και την Αγγλία μέχρι και τη Γερμανία. Εφαρμόζοντας μια πληθώρα τεχνικών, από νωπογραφίες και λάδια μέχρι τέμπερες και ακόμα πιο ευαίσθητα μέσα, ο Μπρουμίδης ζωγράφισε προσωπικά όλες τις ιστορικές και μυθολογικές σκηνές.
Ως μεγάλος μετρ της τέχνης καθώς ήταν, έκανε συχνά τις ζωγραφικές παραστάσεις να μοιάζουν με γλυπτά, να ξεπετάγονται σαν σκαλισμένες πέτρες. Με τα χέρια του έφτιαξε επίσης όλα τα πορτρέτα των πατέρων του αμερικανικού έθνους και τις περιβόητες αλληγορίες του που θα τον έστελναν στο πάνθεο της αμερικανικής τέχνης.
 |
Η θεά Αθηνά στη θεματική ενότητα της επιστήμης στο έργο «Αποθέωση του Ουάσινγκτον»
|
 |
| Λεπτομέρειες από το θόλο της Ροτόντας του Καπιτωλίου (φωτ.: EPA / Shawn Thew) |
Αυτός ο σημαντικός αλλά σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα (και στις ΗΠΑ μέχρι τη δεκαετία του 1950) καλλιτέχνης πέθανε στις 18 Φεβρουαρίου 1880 πάμφτωχος, παρά το γεγονός ότι τα αρχεία του Καπιτωλίου δείχνουν ότι ήταν καλά αμειβόμενος – για την «Αποθέωση του Ουάσινγκτον» πήρε 40.000 δολάρια.
Πριν από το θάνατό του είδε τη δεύτερη γυναίκα του και μοντέλο των περισσότερων έργων του Λόλα Γκέρμον να τον εγκαταλείπει, γεγονός που υπήρξε καταλυτικό στη ζωή του.
 |
Η οπλισμένη Ελευθερία στη θεματική ενότητα του πολέμου στο έργο «Αποθέωση του Ουάσινγκτον»
|
Για τον πρώτο του γάμο με μια Ιταλίδα δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες, πέρα από το γεγονός ότι ο καλλιτέχνης κράτησε επαφή με την κόρη του Έλενα, η οποία παρέμεινε στην Ιταλία. Επίσης, μια πτώση από τη σκαλωσιά του Καπιτωλίου είχε σαν αποτέλεσμα το σοβαρό τραυματισμό του.
Σχετικές πηγές τον εμφανίζουν να αποκτά άλλο ένα παιδί στην Αμερική, αν και κανείς δεν ξέρει αν ήταν εκτός γάμου. Η οικογένειά του είχε παραμείνει εξάλλου στην Ιταλία και ο καλλιτέχνης διατηρούσε συχνή αλληλογραφία με την κόρη του, Ελένη. Η Λόλα Γκερμόν, η ερωμένη του στις ΗΠΑ (και δεύτερη σύζυγός του;) τον εγκατέλειψε κάποια στιγμή και το γεγονός στάθηκε καταλυτικό στη ζωή του.
 |
Η θεός Ερμής στη θεματική ενότητα του εμπορίου στο έργο «Αποθέωση του Ουάσινγκτον»
|
Όταν τον ανακάλυψαν εκ νέου, τον αποκαλούσαν «Ιταλό». Και ήταν μερίδα αμερικανών νομομαθών αυτοί που αποφάνθηκαν ότι εφόσον ο πατέρας του, Σταύρος Μπρουμίδης, ήταν Έλληνας, τότε και ο γιος, Κωνσταντίνος, ήταν επίσης Έλληνας. Στα αμερικανικά αφιερώματα συναντάται συνήθως ως Ελληνο-Ιταλο-Αμερικανός!
Ο Αμερικανός συγγραφέας Σμιθ Φράι είχε καταγράψει μια φράση που αποδίδεται στον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη, και η οποία βρίσκεται πάνω στον τάφο του: «Η μόνη μου φιλοδοξία και καθημερινή μου προσευχή είναι να ζήσω αρκετό καιρό για να κάνω όμορφο το Καπιτώλιο της μίας χώρας στη Γη στην οποία υπάρχει ελευθερία».
Σύμφωνα με τα κιτάπια του Κογκρέσου, ο Μπρουμίδης πληρώθηκε για το σύνολο του έργου του στα 25 αυτά χρόνια με το ποσό των 80.712 δολαρίων. Γιατί πέρασε τότε τα τελευταία χρόνια της ζωής του βουτηγμένος στη φτώχεια και την ανέχεια; Στον αμερικανικό ναό της δημοκρατίας θα περάσει κυριολεκτικά όλη την υπόλοιπη ζωή του, καθώς και άρρωστος όταν ήταν στα στερνά του αρνούνταν να εγκαταλείψει τον χρωστήρα. Είχε εξάλλου τόσα έργα ημιτελή και χρόνος για χάσιμο δεν υπήρχε! Την τελευταία του πινελιά την έβαλε τέσσερις μήνες πριν από τον θάνατό του και ήταν αυτός και μόνο αυτός που θα τον σταματούσε.
 |
| Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου στον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη |
Την 1η Σεπτεμβρίου 2008, ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους υπέγραψε το διάταγμα που απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου στον έλληνα ζωγράφο. Στον επικήδειο που εκφώνησε για τον Μπρουμίδη αμερικανός γερουσιαστής, δεν παρέλειψε να σημειώσει:
«Θα μου επιτρέψετε να κάνω μια μικρή μνεία στη θαυμαστή ιδιοφυΐα που επί τόσο χρόνο, τόσο ευγενικά και τόσο ωραία, είναι συνυφασμένη με το Καπιτώλιο. Πέθανε φτωχός, χωρίς να έχει χρήματα ούτε για να θάψει το εξασθενημένο κορμί του, και εντούτοις πόσο πλούσια κληρονομιά άφησε στη παρούσα και τις μελλοντικές γενιές! Περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα το πέρασε ανάμεσα σε αυτούς τους τοίχους, από το υπόγειο μέχρι τον θόλο, αφήνοντας δημιουργίες αθάνατης ομορφιάς οπουδήποτε ακουμπούσε το χέρι του»
