Στιγματίζοντας το τοπίο κατά μήκος των ξηρών κοιλάδων του Νοτίου Περού, κοντά στην πόλη Νάζκα (μια περιοχή διάσημη για τις μυστηριώδεις γραμμές Νάζκα) υπάρχουν μεγάλες σπειροειδείς τρύπες, πέτρινης κατασκευής, που οδηγούν σε ένα υπόγειο δίκτυο αρχαίων υδραγωγείων.
Αυτά τα υδραγωγεία αποτελούν μέρος ενός εξελιγμένου υδραυλικού συστήματος που περιέχει τάφρους, σήραγγες και φρεάτια, γνωστά ως puquios- που φέρνουν νερό από υπόγεια υδροφόρα στρώματα στην επιφάνεια, για οικιακή και αγροτική χρήση. Αν και η ηλικία τους συζητείται ακόμα, τα puquios πιστεύεται ότι έχουν κατασκευαστεί από τους ίδιους ανθρώπους που δημιούργησαν τα γεωγλυφικά Νάζκα. Πολλά από αυτά εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται από τους κατοίκους της κοιλάδας.
Το πιο ορατό μέρος του συστήματος είναι οι σπειροειδείς τρύπες, σε σχήμα χωνιού, που ονομάζονται Ojos. Στην επιφάνεια του εδάφους, το άνοιγμα των κωνικών Ojos μπορεί να είναι πλατύ μέχρι 15 μέτρα. Στο κάτω μέρος είναι περίπου ένα μέτρο έως δύο. Εκτός από την παροχή πρόσβασης στο νερό, οι σήραγγες εξυπηρετούν επίσης ως είσοδοι στα φρεάτια, για τον καθαρισμό και τη συντήρηση τους, ένα έργο που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τα φρεάτια επιτρέπουν στον άνεμο να μπαίνει μέσα στα κανάλια και να σπρώχνει το νερό μέσα στο σύστημα.
Το κατώτερο άκρο του συστήματος puquio αποτελείται από ενιαία τάφρο, που προκύπτουν από τις σήραγγες κι επιτρέπει την πρόσβαση του κοινού στο νερό για πόση, κολύμβηση, πλύσιμο ρούχων και γεωργικούς σκοπούς. Αυτά τα ορύγματα των υδραγωγείων είναι σχήματος V, και συχνά με επένδυση από βότσαλα για να μην καταρρεύσει το χώμα. Μερικά από αυτά τα ορύγματα είναι 10 μέτρα πλατιά στην κορυφή, και ως ένα χιλιόμετρο μήκος. Πολλά από τα ανοιχτά ορύγματα αδειάζουν σε μικρές δεξαμενές που χρησιμεύουν ως φρέατα και ως σημεία διανομής.
Η ύπαρξη και ο σκοπός αυτών των υδραγωγείων είναι γνωστά στους αρχαιολόγους για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά η ηλικία τους είναι ένα μυστήριο. Επειδή αυτά τα φρεάτια κατασκευάζονται από τα ίδια υλικά του γύρω εδάφους, είναι αδύνατο μέχρι σήμερα να χρονολογηθούν βάσει του άνθρακα.
Τα Puquios εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα ιστορικά κείμενα το 1605 στα γραπτά ενός Ισπανού καθολικού ιερέα κι ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτό είναι μια ένδειξη ότι αυτά τα υδραγωγεία και τα πηγάδια χτίστηκαν από τους Ισπανούς. Αλλά δεν υπάρχει καμία απόδειξη από τα ισπανικά κείμενα για να το υποστηρίξει αυτό.
Ορισμένοι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι τα υδραγωγεία χτίστηκαν από προ-Κολομβιανούς ανθρώπους γύρω στο 540 CE ως απάντηση σε δύο παρατεταμένες ξηρασίες κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου. Αλλά δεν υπάρχει κανένα ιστορικό στοιχείο που να το υποστηρίζει κι αυτό. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ιστορία είτε για την κατασκευή είτε για την παρουσία τους, πριν ή μετά από την ισπανική κατάκτηση της περιοχής. Τα υδραγωγεία ίσως είναι τόσο παλιά όσο και 3000 χρόνια είτε πιο πρόσφατα ως 1.250 χρόνια.
