Το μυστήριο των Δρακόσπιτων

Στη Νότια Εύβοια, ανάμεσα στην Κάρυστο και τα Στύρα, υπάρχουν τα "Δρακόσπιτα" όπως τα αποκαλούν οι κάτοικοι. Μυστηριώδη και εντυπωσιακά κτίσματα, 25 τον αριθμό, χρονολογούνται κατ' άλλους από το -12ο αιώνα και κατ' άλλους από τον -6ο αιώνα. Είναι κατασκευασμένα από τεράστιους λίθους, χωρίς θεμέλια και παράθυρα.

Άγνωστη παραμένει μέχρι σήμερα, η ιδιότητά τους. Κατοικίες θεών ή ανθρώπων; Καταφύγια λατόμων ή ταφικά κτίρια; Ναοί ή καλύβες βοσκών; Το γεγονός ότι όλα είναι κτισμένα κοντά σε λατομεία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται μάλλον για ναούς αφιερωμένους στους θεούς ή στο θεό προστάτη των λατόμων ή στον ήρωα Ηρακλή, την προσωποποίηση της δύναμης.

Εξίσου άγνωστη παραμένει η ταυτότητα των κατασκευαστών των δρακόσπιτων. Η πατρότητα αυτών των μνημείων θα μείνει μάλλον για πάντα κρυμμένη στην ομίχλη του παρελθόντος.

Οι στιβαροί όγκοι τους, η χρησιμοποίηση βαριών ορθογωνισμένων μονόλιθων, καθώς και ο δεξιοτεχνικός τρόπος σύνδεσής τους, δίνουν την εντύπωση μιας πραγματικής αρχιτεκτονικής πρόκλησης.

Η μοναδικότητα των δρακόσπιτων αποτελεί πειστικό επιχείρημα ότι δημιουργήθηκαν από φορείς ενός ντόπιου πολιτισμού με αξιοθαύμαστες ικανότητες στην κατεργασία της πέτρας και βαθιές γνώσεις αρχιτεκτονικής.

Όλα τα δρακόσπιτα, έχουν φτιαχτεί με μεγάλους ογκόλιθους που έχουν πελεκηθεί και έχουν ταιριαχθεί ο ένας με τον άλλον με θαυμάσιο τρόπο και χωρίς να έχει χρησιμοποιηθεί κανενός είδους συνδετικό υλικό! Η όλη κατάσταση, δίνει την εντύπωση μιας πραγματικής αρχιτεκτονικής πρόκλησης.

Η στέγη των δρακόσπιτων, είναι φτιαγμένη κατά το λεγόμενο "εκφορικό" σύστημα. Για την κατασκευή στέγης με το εκφορικό σύστημα, χρειάζεται καλός υπολογισμός και πολύ μεγάλη δεξιοτεχνία. Επάνω στον φαρδύ τοίχο του δρακόσπιτου τοποθετείται μία μεγάλη πλάκα που εξέχει λίγο προς το εσωτερικό του δωματίου.

Επάνω στην πρώτη πλάκα τοποθετείται μια δεύτερη που εξέχει προς το εσωτερικό ακόμη περισσότερο. Επάνω στη δεύτερη μια τρίτη που και αυτή εξέχει από την κάτω της περισσότερο και αυτό συνεχίζεται μέχρι που οι τελευταίες πλάκες συναντήσουν τις αντίστοιχες του απέναντι τοίχου.

Φαίνεται εύκολο αλλά δεν είναι. Αν δεν υπολογιστούν καλά τα βάρη των πλακών, το κέντρο βάρους της κατασκευής θα βρεθεί εκτός της βάσης στήριξης (που στη περίπτωση μας είναι ο τοίχος του δωματίου) και η σκεπή θα καταρρεύσει!

Για να αποφύγουν την κατάρρευση οι κατασκευαστές των δρακόσπιτων χρησιμοποιούν και μεγάλους ογκόλιθους σαν αντίβαρα πάνω από τις πλάκες στο τμήμα τους που είναι πάνω από τους τοίχους. Οι πλάκες, τα αντίβαρα και οι περισσότεροι ογκόλιθοι της κατασκευής είναι πολύ μεγάλων διαστάσεων. Μερικά από τα υλικά αυτά ζυγίζουν πολλούς τόνους και η όλη κατασκευή άνετα μπορεί να χαρακτηριστεί κυκλώπεια.

Η είσοδος του δρακόσπιτου της Όχης, είναι χαρακτηριστική τρίλιθη είσοδος, σχήματος Π.
Η πλάκα που είναι ακριβώς πάνω από την είσοδο, ζυγίζει περίπου 10 τόνους.

Πώς μετακινήθηκε;

Από όλα τα δρακόσπιτα, το σπουδαιότερο και ποιο εντυπωσιακό είναι αυτό που είναι κατασκευασμένο στη κορυφή του όρους Όχη πάνω από την Κάρυστο, σε υψόμετρο περίπου 1400 μέτρα, ίσως το υψηλότερο σημείο του βουνού.

Έχει φτιαχτεί με μεγάλους ογκόλιθους που έχουν αποκοπεί από τον γύρο χώρο, έχουν πελεκηθεί και έχουν ταιριαχθεί ο ένας με τον άλλον με θαυμάσιο τρόπο και χωρίς να έχει χρησιμοποιηθεί κανενός είδους συνδετικό υλικό! Το πάχος των τοίχων του είναι περίπου 1,50 μέτρα. Οι εσωτερικές διαστάσεις του κτίσματος είναι σχεδόν 5 x 10 μέτρα.

Η είσοδός του είναι χαρακτηριστική τρίλιθη είσοδος σχήματος Π, από μεγάλες κολώνες. Η πλάκα πάνω από την είσοδο έχει διαστάσεις 4 μ. μήκος x 2 μ. πλάτος x 0,30 μ. πάχος!.

Αυτή η πλάκα που ζυγίζει περίπου 10 τόνους, πώς μετακινήθηκε; Πώς σηκώθηκε στο ύψος των 2 μέτρων που είναι τοποθετημένη; Τι εξυπηρετούσε ένα τέτοιο ιδιαίτερα προσεγμένο κατασκευαστικά κτίσμα στο υψόμετρο των 1400 μέτρων σε μία ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή;

Το 1959 ο Καθηγητής της αρχιτεκτονικής σχολής της Θεσσαλονίκης, Νικ. Μουτσόπουλος, έκανε πολυήμερη έρευνα και ανασκαφές στα δρακόσπιτα της νότιας Εύβοιας. Σε αυτό της Όχης βρήκε αγγεία, όστρακα και άλλα αντικείμενα που σήμερα είναι στο αρχαιολογικό μουσείο της Καρύστου.

Τελικά ο Καθηγητής είναι της γνώμης ότι πρόκειται περί δρυοπικού ναού που έχει χτιστεί πριν από το -700. Άλλοι αρχαιολόγοι και ερευνητές, Έλληνες και ξένοι, υποστηρίζουν ότι έχει κατασκευαστεί πριν από τον Τρωικό πόλεμο. Κάποιος ξένος αρχαιολόγος, έχει εκφράσει την άποψη ότι ίσως είναι το αρχαιότερο κτίσμα της Ευρώπης!

Αυτοί που ξεκίνησαν την κατασκευή του, προχώρησαν αρκετά στον εσωτερικό χώρο, αλλά εξωτερικά για κάποιον άγνωστο λόγο το έργο σταμάτησε! Το ίδιο έχει συμβεί και σε άλλες μεγαλιθικές κατασκευές σε όλη τη γη! Το ημιτελές δρακόσπιτο χρησιμοποιήθηκε κατόπιν κατά το πέρασμα των αιώνων για διάφορους σκοπούς από άλλους οι οποίοι όμως δεν μπορούσαν να το βελτιώσουν ή να το προχωρήσουν γιατί ήταν απλοί άνθρωποι!